Szalunki stanowią bardzo istotny element każdej budowy. To właśnie dzięki nim mamy możliwość położenia fundamentów, postawienia betonowych ścian czy wykonania stropów. Aby jednak wszystko działało dobrze, a konstrukcja była równa i stabilna, trzeba dobrać odpowiednią metodę deskowania do tego, co chcemy za jej pomocą osiągnąć. W tym artykule przedstawiamy Wam rodzaje szalunków i ich zastosowania. Zapraszamy do lektury.
Jakie szalunki możemy spotkać na budowach?
To, jakie deskowanie (w ten sposób zaleca się nazywać szalowanie) będzie wykorzystane podczas budowy, zależy od tego, jaki element w danym momencie chcemy wykonać. Zanim jednak przejdziemy do opisów konkretnych rodzajów, musimy przedstawić, czym jest i do czego w ogóle służy szalunek.
Szalowanie stanowi pewien rodzaj formy, do której wlewa się płynną mieszankę betonową w celu uzyskania elementu o odpowiednim kształcie i wielkości. Taką konstrukcję najczęściej wykonuje się z desek sosnowych (są tanie i trwałe) – stąd też nazwa „deskowanie”. Poprawnie wykonany szalunek utrzymuje beton w jednej stałej pozycji do czasu jego wyschnięcia. To, po jakim czasie można zdemontować szalunek, zależy od tego, jaki element wykonujemy, z jakiego materiału i o jakiej gęstości i szybkości schnięcia. Duży wpływ na ten ostatni czynnik mają warunki pogodowe i pora roku, podczas której wykonywane są prace.
Kiedy wiemy już, czym jest szalunek i jaka jest jego funkcja, to możemy przejść do opisu jego rodzajów.
Szalunki – rodzaje. Podział ze względu na materiał
Szalunki można podzielić na różne sposoby. Pierwszym z nich jest klasyfikacja ze względu na materiał, który wykorzystuje się do budowy formy. Najpopularniejszym z nich są naturalnie deski ułożone w odpowiedni sposób. Jest to metoda bardzo prosta i uniwersalna, jednak jej wadą jest to, że zabiera sporo czasu (deski należy ze sobą połączyć i odpowiednio je wesprzeć). Mimo wszystko ma ona także sporo zalet. Drewno nie łączy się trwale z betonem, dlatego po jego zastygnięciu rozmontowanie takiego szalunku jest tak samo proste jak jego montaż. Istotną zaletą jest także to, że nie chłonie on wody, dlatego nawet w przypadku deszczu wylewka nie zostanie naruszona.
Do konstruowania szalunków używa się również płyt OSB (3 i 5) oraz płyt MFP. Najczęściej wykorzystuje się je do betonowania stropów (głównie ze względu na ich powierzchnię i nośność). Można również wyróżnić szalunki systemowe, które wykorzystywane są zarówno do stawiania ścian, jak i wykonywania stropów. Za ich pomocą można wykonywać elementy o znacznie większych od formy wymiarach poprzez realizowanie planu budowy w etapach. Najczęściej wykonane są one z ram stalowych lub aluminiowych, które są z jednej strony obłożone sklejką szalunkową. Takie szalunki produkowane są z ogromną dokładnością, dzięki czemu wylana na nie mieszanka betonowa po zastygnięciu jest równa i bardzo estetyczna.
Rodzaje szalunków – podział ze względu na zastosowanie
Kolejnym kryterium podziału szalunków jest ich zastosowanie. Tutaj również wyróżniamy kilka odmiennych rodzajów.
Jako pierwsze przedstawimy szalunki fundamentowe. Jak sama nazwa wskazuje, wykorzystuje się je podczas wykonywania fundamentów pod budynki. Do tej metody zaleca się użycie lekkich rozwiązań modułowych, aby nie było potrzeby wykorzystywania żurawia podczas układania szalunku. W przypadku obstawki płyty fundamentowej najlepiej z kolei postawić na możliwie jak najdłuższe panele, które układa się właśnie z pomocą żurawi.
Kolejne na liście są szalunki ścienne. Można je wykonać zarówno z użyciem desek i składać ręcznie, jak i wykorzystać rozwiązania systemowe wymagające zastosowania dźwigu. Najczęściej stawia się na nie w celu zabezpieczenia otworów w ścianach, a więc do nadproży występujących w otworach na drzwi i okna. Stosowane są także dla różnych elementów ozdobnych elewacji.
Wyróżniamy też szalunki słupowe, dzięki którym możliwe jest wykonanie różnego rodzaju słupków czy kolumn. Tutaj również możemy spotkać zestawy do montażu ręcznego oraz opcje systemowe. Te pierwsze mają tę zaletę, że buduje się je łatwo, szybko i nie wymagają wykorzystania dodatkowych maszyn i narzędzi.
Szalunki stropowe wyróżniają się z kolei konstrukcją. Ich podstawą są dźwigary, które utrzymują płyty stanowiące szalunek wraz z wylanym na nie betonem. Na rynku dostępnych jest wiele systemów deskowania tego elementu, a to, który z nich wybierzemy, zależy od projektu naszego stropu.
Możemy także spotkać wyjątkowy rodzaj deskowania, czyli szalunki do wykopów. W odróżnieniu od tych, które stosuje się jako formę do wykonywania betonowych konstrukcji, te wykorzystywane są w celu zabezpieczenia miejsca wykonywania prac (wykonany wcześniej otwór w podłożu) przed osuwającą się ziemią.
